Najskuteczniejsza walka z przemocą w rodzinie w Polsce. Gdańsk

NIK sprawdziła ośrodki niosące pomoc osobom dotkniętym przemocą domową w całym kraju. Kontrolerzy za cel postawili sobie zbadanie, czy działania podejmowane przez instytucje do tego zobligowane, odpowiadają oczekiwaniom osób doświadczających przemocy, a także na ile funkcjonujący obecnie system pozwala na rozwiązywanie problemu i rzeczywiste zwalczanie przemocy domowej. Badaniem tych zagadnień zajął się Departament Pracy, Spraw Społecznych i Rodziny NIK oraz delegatury NIK w Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Opolu, Poznaniu, Wrocławiu i Zielonej Górze. Monitorowanie placówek trwało od 7 września 2015 r. do 11 stycznia 2016 r.

Wyniki raportu w skali kraju są niezadowalające. Pomoc ofiarom okazuje się mało skuteczna. W czasie kontroli, NIK stwierdził jednak dobre praktyki, między innymi w zakresie zabezpieczenia schronienia osobom pokrzywdzonym. Za wzór podał Gdańsk, gdzie administrator budynku, w którym mieszka ofiara, przy współpracy Miejskim Ośrodkiem Pomocy Rodzinie w Gdańsku występuje na drogę sądową o nakaz opuszczenia lokalu przez sprawcę, a w razie konieczności izoluje sprawcę od osoby krzywdzonej i umieszcza w gdańskim Centrum Treningu Umiejętności Społecznych.

Całodobowo, z Apelem Wrażliwości

Choć pomoc specjalistów w sprawdzonych ośrodkach była oferowana głównie w godzinach pracy tych placówek, to w 17. ośrodkach potrzebujący mogli liczyć na pomoc także o innych porach dnia, a nawet w nocy. Jedną z takich placówek jest właśnie MOPR w Gdańsku, który zapewnia całodobową pomoc pracownika socjalnego w sytuacji przemocy domowej od 2011 roku - wtedy uruchomiono dyżury interwencyjne pracowników socjalnych ośrodka po godzinach pracy oraz w dni wolne i świąteczne. Ośrodek otworzył również Punkt Chwilowego Pobytu Interwencyjnego dla osób w nagłym kryzysie. Kierowane są tam osoby, które nie wymagają wsparcia specjalistycznego, ale potrzebują odzieży na zmianę, ciepłej herbaty i możliwości „przygotowania się do naprawy sytuacji życiowej”.

Gdańsk bardzo dobrze wypadł również, jeśli chodzi o działania mające na celu monitorowanie losów dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą. „MOPR w Gdańsku podjął wiele działań mających na celu uwrażliwienie na krzywdę dziecka” - chwali NIK. Ośrodek wprowadził między innymi procedurę interwencji w sytuacji krzywdzenia dziecka, zobowiązującą wszystkie podmioty i instytucje pracujące z dziećmi do opracowania i wdrażania polityk służących ochronie dziecka przed przemocą. NIK wskazuje również na wystosowanie przez ośrodek „Apelu Wrażliwości” do służb, instytucji, specjalistów, organizacji pozarządowych, parafii i spółdzielni mieszkaniowych w Gdańsku, mający na celu łączenie sił w reagowaniu na losy dzieci.

Jak wynika z raportu, nie wszystkie skontrolowane ośrodki zapewniały osobom doznającym przemocy podstawowe poradnictwo, takie jak wsparcie psychologiczne, porady prawne, rodzinne, medyczne czy zawodowe. We wszystkich sprawdzonych jednostkach, w tym w Gdańsku, w pełnym zakresie zabezpieczona była pomoc socjalna - ośrodki zatrudniają pracowników socjalnych, którzy udzielają szeroko pojętych porad socjalnych.

Niebieska Karta i ogrom pracy

Jednym z problemów występujących we wszystkich ośrodkach zbadanych przez NIK, jest brak jasnych kryteriów - określonych dla całej Polski - które pomagałyby w rozpoznawaniu przemocy domowej, w szczególności przez pracowników pomocy społecznej. Może to skutkować w niektórych przypadkach zbyt pochopnym założeniem Niebieskiej Karty (procedury opracowanej przez Komendę Główną Policji i Komendę Stołeczną Policji przy współpracy z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, obejmującej ogół czynności podejmowanych i realizowanych w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie).

Podobnego zdania jest dyrektor MOPR w Gdańsku, która w raporcie podaje: - Powinny zostać dookreślone przesłanki pozwalające na podjęcie decyzji o wszczęciu procedury Niebieskiej Karty. Związane jest to ze zbyt szeroką definicją przemocy pozwalającą uznawać wszelkie konflikty pomiędzy osobami wspólnie zamieszkującymi i traktować ją jako przemoc w rodzinie. Taki stan skutkuje zajmowaniem się przez zespoły interdyscyplinarne sprawami dotyczącymi np. problemów okołorozwodowych lub konfliktów sąsiedzkich.

NIK podsumował również działalność MOPR w Gdańsku w ramach realizacji miejskiego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie w 2014 r. oraz w I półroczu 2015 r. „M.in. opracowano 1000 szt. materiałów informacyjno-edukacyjnych; zorganizowano 317 kampanii i spotkań obywatelskich, 123 seminaria; przeprowadzono 3.575 zajęć edukacyjnych, w których wzięło udział 38.368 osób; prowadzono platformę Gdańskiego Forum Profilaktyki Uzależnień; zorganizowano 549 grup warsztatowych „Szkoła dla rodziców”. Ośrodek współpracował z mediami przy organizacji kampanii edukacyjno-społecznych mających na celu podniesienie świadomości społecznej w obszarze przeciwdziałania przemocy, szczególnie z telewizją, prasą oraz portalami okolicznościowymi” - czytamy w raporcie.